چاپ هلیوگراور یکی از پرکاربردترین روش های چاپ است که با نام چاپ گود هم شناخته می شود. در این روش چاپ حروف و تصاویر مورد نظر به صورت گود روی فرم چاپ نقش می بندند. انتقال حروف و تصاویر با استفاده از سیلندرهایی از جنس فلزهای مس یا چدن انجام می گیرد. از چاپ برجسته هلیوگراور برای سطوح نایلون هایی از جنس سلفون، سلفون متالایز، جعبه ها، مجلات و غیره استفاده می شود. جزئیات تصاویری که در چاپ هلیو روی سطح مورد نظر حک می شود از کیفیت بسیار بالایی برخوردار هستند. این نوع چاپ در صنایع بسته بندی و هنری کاربرد گسترده ای دارد. از نمونه های معروف چاپ هلیو می توان به مجله نشنال جئوگرافیک اشاره کرد. در این مقاله قصد داریم درباره ویژگی ها و مزایای چاپ هلیوگراور، تاریخچه این نوع چاپ، دستگاه چاپ هلیوگراور و تفاوت چاپ هلیو و چاپ فلکسو صحبت کنیم.
تاریخچه چاپ هلیوگراور
تاریخچه چاپ هلیوگراور به دوره ی رنسانس یعنی سال 1300 میلادی باز می گردد. در آن زمان هنرمندان ایتالیایی اولین افرادی بودند که بر روی سطح لوح های مسی حکاکی ها ظریفی را با استفاده از دست انجام می دادند. طرح های برجسته ایجاد شده به گونه ای بود که مرکب در فرو رفتگی و گودی های آن باقی می ماند. این روش چاپ امروزه برای چاپ با تیراژ بالا کاربرد دارد و یک روش باکیفیت و سریع است. اولین کسی که چاپ هلیو را با روش عکاسی روح لوح چاپ کرد فردی به نام جوزف نیکفور نیپس بود. بعد از این جوزف نیکفور نیپس فرد دیگری به نام فاکس تابلوت روش او را اصلاح کرد و اولین فیلم نگاتیوی را با استفاده از روش هلیوگرافی بر روی لوح چاپ کرد. مخترع چاپ پیشرفته هلیوگراور با روش امروزی فردی به نام کارل کلیف بود. او در انجمن عکاسی وین که در سال 1879 میلادی، روش هلیوگرافی را معرفی کرد. این فرد در دوران زندگی خود اسرار روش کار خود را فاش نمی کرد اما در اواخر عمر و در سال 1926 اسرار چاپ هلیو را افشا کرد و با این حرکت انقلابی باعث ابداع روش چاپ هلیو با استفاده از سیلندر شد. بعد از افشای روش کار در چاپ هلیو بسیاری از افراد به این نوع چاپ روی آوردند و شروع به طراحی تجهیزات مورد نیاز آن کردند. با شروع قرن بیستم چاپ هلیوگراور به عنوان یکی از روش‌های ظریف چاپ که جزئیات را با کیفیت بسیار بالایی چاپ می کند، در تمام دنیا رواج پیدا کرد. اولین دستگاه های چاپ هلیوگراور با پنج رنگ برای اولین بار در دهه 1920 وارد این عرصه شدند. با استفاده از این تقویم، کارت پستال، کتاب و مجلات بسیار زیادی در سطح دنیا به چاپ رسید. کیفیت چاپ هلیوگراور شباهت زیادی به چاپ افست دارد اما آماده سازی تجهیزات مورد نیاز برای این نوع چاپ از روش های دیگری مانند چاپ فلکسو و افست گران تر می باشد.
چاپ هلیوگراور چه مزایایی دارد؟
مزایای چاپ هلیوگراور شامل موارد زیر است:
- کیفیت چاپ هلیوگراور نسبت به چاپ های دیگر بیشتر است.
- این نوع چاپ از سرعت بسیار بالایی برخوردار است.
- جزئیات تصاویر در چاپ هلیو به خوبی مشاهده می شود.
- عملکرد چاپ هلیو از نظر ثبت جزئیات درست شبیه به عکاسی است.
- قابلیت پوشش دهی سایه روشن ها در این نوع چاپ
- تمام رنگ ها در این نوع چاپ با بهترین کیفیت چاپ می شوند.
- در چاپ هلیو کیفیت تصاویر سیاه و سفید به مراتب بیشتر است.
- این نوع چاپ در تیراژ بالا انجام می شود.
- چاپ هلیوگراور از نظر اقتصادی بسیار مقرون به صرفه است.
چاپ هلیوگراور چه معایبی دارد؟
مانند تمام روش ها که در کنار مزایای خود معایبی نیز دارند، چاپ هلیو نیز دارای معایبی است که در این بخش به آن ها اشاره خواهیم کرد. کار با دستگاه چاپ هلیوگراور به دلیل استفاده از مرکب هایی نیازمند به حلال کمی دشوار است. از طرف دیگر با توجه به استفاده از سیلندرهای فلزی مسی و گران قیمت در این دستگاه چاپ با تیراژ پایین از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نخواهد بود. بنابراین محدود بودن تعداد چاپ با این روش را نیز می توان به عنوان یکی از معایب آن در نظر گرفت. نمونه گیری گران قیمت و چاپ حروف به شکل نقطه سایت از معایب دیگر این نوع چاپ محسوب می شوند.
آشنایی با کاربردهای مهم چاپ هلیوگراور
چاپ هلیو به طور کلی در دو نوع رولی و ورقی انجام می شود. هر یک از انواع چاپ هلیو کاربردهای مختلفی دارند. به عنوان مثال از چاپ هلیوگراور در تیراژ بالا به صورت رولی برای چاپ باکیفیت روی بسته بندی محصولاتی مانند انواع شکلات، شیرینی، مجله ها، کاتالوگ ها، برچسب ها، نایلون های چند لایه، لفاف بسته بندی کف پوش و دیوار پوش ها، کاغذ دیواری، روکش هایی با طرح چوب، جعبه مقوایی سیگار، جعبه کارتنی مخصوص نگهداری از مایعات و غیره استفاده می‌شود. از چاپ هلیو ورقی نیز در تیراژ کم و محدود برای چاپ اوراق سهام، اوراق بهادار، تمبر و اوراق تبلیغاتی استفاده می شود.
دستگاه چاپ هلیوگراور چیست؟
دستگاه چاپ هلیوگراور به عنوان یکی از دستگاه های چاپ باکیفیت جهان شناخته می شود و امروزه کاربرد بسیار زیادی دارد. شرکت های بسیار زیادی به دلیل منحصر بودن چاپ هلیو از دستگاه چاپ هلیوگراور استفاده می کنند. تفاوت این دستگاه با سایر دستگاه های چاپ آن را به یکی از پرفروش ترین محصولات بازار تبدیل کرده است. عملکرد این دستگاه چاپ به این صورت است که ابتدا محل چاپ با استفاده از تیغه های دستگاه مقداری عمیق تر می شوند. در مرحله بعدی مرکب های اضافه با استفاده از سیلندرها از محل طراحی چاپ پاک شده و سپس طرح مورد نظر رنگ آمیزی می شود. در مرحله بعدی باید دقایقی صبر کرد تا محل چاپ توسط دستگاه گودتر شود. به همین دلیل دستگاه چاپ هلیوگراور را با نام دستگاه چاپ گودی هم می شناسند. مزایای استفاده از دستگاه چاپ هلیو عبارتند از: تنوع بالای چاپ، خشک شدن سریع رنگ ها، چاپ منظم و بسیار دقیق، سرعت بالای چاپ، قیمت مناسب و مقرون به صرفه. برای طراحی و چاپ روی سطوح مختلف مانند پلاستیک، چوب و فلزات از این دستگاه استفاده می شود. رنگ‌های چاپ شده با کمک درجه‌بندی حرارتی دستگاه خشک می‌شود. در چاپ هلیو حتی کوچکترین و جزئی ترین بی نظمی را مشاهده نمی کنید. در چاپ پلاستیک، نایلون را داخل دستگاه چاپ قرار می دهند و چاپ با کیفیت روی پلاستیک ها صورت می گیرد.