پلاستیک‌های زیست تخریب‌پذیر در برابر پلی‌اتیلن: کدام یک برای محیط زیست بهتر است؟
آلودگی حاصل از انواع پلاستیک به یکی از بزرگترین چالش‌های زیست‌محیطی امروز کره زمین تبدیل شده است. پلاستیک‌های معمولی ساخته شده از گرانول های پلی اتیلن، به صورت گسترده و همه گیر مورد استفاده تمام کسب و کارهای امروزی هستند، که صدها سال طول می‌کشد تا تجزیه شوند و در این مدت، می‌توانند به اکوسیستم‌ها آسیب های جدی و غیر قابل جبران برسانند. به همین دلیل، پلاستیک‌های زیست‌تخریب‌پذیر به عنوان جایگزینی امیدوارکننده معرفی شده‌اند. اما آیا این پلاستیک‌ها واقعاً برای محیط زیست بهتر هستند؟
این موضوع خیلی پیچیده است و به فاکتورهای مختلفی مثل نوع کاربرد، شرایط زیست محیطی و دوره زمانی تخریب نیاز دارد. اما به طور کلی، پلاستیک‌های زیست تخریب‌پذیر معمولاً به محیط زیست کمتر آسیب می رسانند. این نوع پلاستیک ها زمانی که در شرایطی قرار گیرند که احتمال تخریب طبیعی برای آن ها وجود داشته باشد، به سرعت تجزیه می‌شوند و بدون وجود اثر ظاهری به خاک و یا آب می‌پیوندند. از طرف دیگر، پلی‌اتیلن اغلب در محیط زیست به مدت طولانی باقی می‌ماند و برای محیط زیست مضر است. با این حال، باید توجه داشت که در روند تولید و استفاده از پلاستیک زیست تخریب‌پذیر نیز ممکن است مشکلات دیگری به وجود آید، مثلاً مصرف بیش از حد منابع طبیعی برای تولید و مشکلات در فرایند تجزیه و تخریب. بنابراین، بهتر است قبل از تصمیم‌گیری و استفاده از هر یک، مطالعه و توجه به مشخصات فنی و شرایط استفاده مورد نظر باشد.
در این مقاله، به بررسی تأثیر پلاستیک‌های زیست‌تخریب‌پذیر و پلی‌اتیلن بر محیط زیست می‌پردازیم.
پلاستیک زیست‌تخریب‌پذیر چیست؟
این پلاستیک‌ها توسط میکروارگانیسم‌ها به مولکول‌های کوچکتر تجزیه می‌شوند که در نهایت توسط محیط زیست جذب می‌شوند. انواع مختلفی از پلاستیک‌های زیست‌تخریب‌پذیر وجود دارد، از جمله پلاستیک‌های مبتنی بر نشاسته، سلولز و پلی استر.
زمان لازم برای تجزیه این پلاستیک‌ها به نوع پلاستیک، شرایط محیطی و میکروارگانیسم‌های موجود بستگی دارد. برخی از پلاستیک‌های زیست‌تخریب‌پذیر در چند ماه تجزیه می‌شوند، در حالی که برخی دیگر ممکن است به چند سال یا بیشتر زمان نیاز داشته باشند.
اگرچه پلاستیک‌های زیست‌تخریب‌پذیر در نهایت تجزیه می‌شوند، اما می‌توانند اثرات منفی بر محیط زیست داشته باشند. به عنوان مثال، فرآیند تجزیه می‌تواند متان، یک گاز گلخانه‌ای قدرتمند و بسیار خطرناک، آزاد کند. علاوه بر این، برخی از پلاستیک‌های زیست‌تخریب‌پذیر ممکن است به طور کامل توسط میکروارگانیسم‌ها تجزیه نشوند و به قطعات کوچکتر به نام میکروپلاستیک تبدیل شوند، همان میکروپلاستیک هایی که قطعا اسم آن ها را در زمان صحبت کردن درمورد گوشت ماهی شنیده اید، این ماده می‌تواند برای سلامتی انسان و حیوان مضر باشد.
پلی‌اتیلن چیست؟
این نوع پلاستیک از مشتقات نفتی ساخته می‌شود و به طور طبیعی تجزیه نمی‌شود. پلی‌اتیلن در طیف گسترده‌ای از محصولات، از جمله کیسه‌های پلاستیکی، بطری‌ها و اسباب‌بازی‌ها استفاده می‌شود.
پلی‌اتیلن به طور طبیعی و در دوره های زمانی کوتاه تجزیه نمی‌شود و می‌تواند صدها یا حتی هزاران سال در محیط زیست حتی به شکل محصول تولید شده پلاستیکی با همان شکل و چاپ باقی بماند.
پلاستیک های ساخته شده از پلی‌اتیلن اثرات مخربی بر محیط زیست دارند. این پلاستیک ها می‌توانند در صورت خورده شدن حیوانات را خفه کنند یا به دام بیندازند، زیستگاه‌های طبیعی را آلوده کنند و به زباله‌های دریایی و خطری دائمی برای موجودات دریایی تبدیل شوند.
مزایا و معایب استفاده از پلاستیک های زیست تخریب پذیر
مزایا:
- تجزیه پذیری سریع‌تر در محیط زیست
- کاهش آلودگی پلاستیکی از نظر بصری داخل محیط زندگی انسان ها و حیوانات
- تولید از منابع تجدیدپذیر و استفاده کمتر از منابع نفتی
معایب
- آزاد کردن یکی از خطرناک ترین گازها یعنی متان
- تجزیه به صورت ناقص در محیط زیست
- تولید میکروپلاستیک و ایجاد سرطان در صورت ورود به بدن حیوانات و انسان ها
- هزینه بالاتر برای تولید نسبت به استفاده از مشتقات نفتی
مزایا و معایب استفاده از پلاستیک های پلی اتیلنی
مزایا
- ارزان قیمت بودن به علت سهولت تولید و نوع مواد اولیه
- دوام بیشتر و داشتن قابلیت استفاده مجدد
- انعطاف‌پذیری بالا و قابلیت کشسانی
معایب
- تجزیه ناپذیری در محیط زیست برای هزاران سال
- ایجاد آلودگی دائمی در محیط زیست و انباشت زباله
- آسیب به حیوانات هم در صورت خورده شدن و هم در صورت برهم زدن محیط طبیعی زندگی
مقایسه مصرف منابع طبیعی و انرژی بین پلاستیک‌های زیست تخریب‌پذیر و پلی‌اتیلن
در واقع تولید پلاستیک‌های زیست تخریب‌پذیر و پلی‌اتیلن کاملا دو فرآیند متفاوت است که هر کدام به نوعی منابع طبیعی و انرژی را مصرف می‌کنند. در این بخش، می‌خواهیم میزان مصرف این منابع را بین این دو نوع پلاستیک مقایسه کنیم.
مصرف انرژی:
تولید پلاستیک‌های زیست تخریب‌پذیر اغلب نیازمند مقادیر کمتری انرژی است. این انرژی معمولاً برای فرآیندهای مربوط به تولید و پردازش مواد اولیه مورد استفاده قرار می‌گیرد. از طرف دیگر، تولید پلی‌اتیلن به مقدار زیادی از انرژی فسیلی مانند نفت نیاز دارد که در فرآیندهای پیچیده و انرژی‌بر استفاده می‌شود.
مصرف منابع طبیعی:
پلاستیک‌های زیست تخریب‌پذیر معمولاً از منابع طبیعی فسیلی کمتری استفاده می‌کنند، زیرا بسیاری از آنها از منابع بیولوژیکی مانند نشاسته یا گیاهان دیگر به دست می‌آیند. این باعث کاهش وابستگی به منابع محدودی مانند نفت و گاز می‌شود. از سوی دیگر، تولید پلی‌اتیلن نیازمند استفاده از نفت و گاز است که از طبیعت استخراج می‌شود، که این فرآیند به مشکلات زیست محیطی مانند آلودگی هوا و آب منجر می‌شود.
به طور کلی، پلاستیک‌های زیست تخریب‌پذیر به دلیل مصرف کمتری انرژی و منابع طبیعی معمولاً به محیط زیست کمتر آسیب می‌رسانند. اما همچنان باید در نظر داشت که هر دو نوع پلاستیک ممکن است اثرات زیست محیطی منفی دیگری داشته باشند که نیاز به بررسی دقیق تری دارد.
راه‌حل‌های جایگزین برای تاثیر پلی اتیلن و پلاستیک های زیست تخریب پذیر در محیط زیست
کاهش مصرف پلاستیک: بهترین و ساده ترین راه برای کاهش تأثیر پلاستیک بر محیط زیست، اصلاح سبک زندگی و کاهش مصرف آن است. یکی از معروف ترین و پرطرفدار ترین این سبک ها، پسماند صفر است که تقریبا تبلیغ و معرفی آن به مردم کمتر از یک دهه است که انجام می شود با این حال طرفداران زیادی در سراسر دنیا پیدا کرده است.
استفاده مجدد و بازیافت: معمولا به افراد توصیه می شود در صورت نیاز به استفاده از پلاستیک تا حد امکان از آن ها استفاده مجدد کنند و یا در صورت دور ریز شدن حتما آن ها را داخل سطل های مخصوص پسماندهای خشک و پلاستیکی قرار دهند تا بازیافت و تولید مجدد شوند.
حمایت از تحقیقات و نوآوری: مردم در هر جامعه ای باید خود را موظف بدانند که به تحقیقات علمی اعتماد کرده و از توسعه مواد پلاستیکی جدید و پایدارتر حمایت کنند. البته این موضوع بیش از هرچیزی نیاز به آموزش از زمان کودکی دارد.
استفاده از مواد جایگزین: یکی از مهم ترین موارد در سبک زندگی پسماند صفر استفاده مجدد از بسته بندی های پلاستیکی است که مجبور به خرید آن ها هستیم مثل بسته شامپو، مایع و غیره و در موارد دیگر حتما توصیه می شود به جای پلاستیک از مواد جایگزین پایدار مانند پارچه، شیشه و فلز استفاده شود تا پسماند پلاستیکی به حداقل برسد.
با اتخاذ این اقدامات، می‌توانیم به سمت آینده‌ای پایدارتر که در آن پلاستیک نقش کمتری در آلودگی محیط زیست دارد، حرکت کنیم.
نتیجه گیری:
انتخاب بین پلاستیک‌های زیست‌تخریب‌پذیر و پلی‌اتیلن، تصمیمی چالش‌برانگیز است. هر دو نوع پلاستیک مزایا و معایب خاص خود را دارند و تأثیر آنها بر محیط زیست پیچیده و به عوامل مختلفی بستگی دارد.
در حال حاضر، شواهد کافی برای نتیجه‌گیری قطعی در مورد اینکه کدام نوع پلاستیک برای محیط زیست بهتر است و تاثیرات مخرب کمتری دارد، وجود ندارد.
- پلاستیک‌های زیست‌تخریب‌پذیر می‌توانند جایگزینی امیدوارکننده برای پلی‌اتیلن باشند، اما تحقیقات بیشتر و گسترده تری برای درک کامل تأثیرات آنها بر محیط زیست لازم است تا در آینده موجب پشیمانی و چالش های محیط زیستی بیشتر نشویم.
- پلی‌اتیلن اثرات مخربی بر محیط زیست دارد، اما جایگزینی آن با مواد دیگر می‌تواند چالش‌برانگیز و پرهزینه باشد. که برای بسیاری از کشورها نه تنها از نظر اقتصادی امکان پذیر نیست بلکه از نظر فرهنگی نیز پذیرش آن توسط جامعه بسیار سخت و زمان بر است.
در واقع باید درک کرد که بهترین راه حل برای کاهش تأثیر پلاستیک بر محیط زیست، ترکیبی از اقدامات است و نمی توان به این موضوع تک بعدی و یک جانبه نگاه کرد، ممکن است هر کشور باتوجه به تحقیقات و تجربه قوانین مربوط به خود را وضع کند ولی تا زمان رسیدن به یک تعهد سراسری راه بسیار طولانی در پیش است که شاید هیچ زمانی تحقق پیدا نکند.
منابع:
- https://en.wikipedia.org/wiki/Nylon
- https://www.mentalfloss.com/article/61845/brief-history-nylon
- https://www.britannica.com/science/nylon